Đi đâu trên đất Nhật?

Ở Nhật được hơn 10 năm cơ mà thợ rèn vẫn chưa đi được hết nước Nhật. Nhật có 47 tỉnh thành phố, khi mà liệt kê ra thì thợ rèn mới đi được 24. Thợ rèn tính trước khi về nước thì phải đi cho hết 23 tỉnh thành còn lại cho thoả chí tang bồng. Việc thích thú với những chuyến đi như thế này xuất phát từ suy nghĩ: “Đi và trải nghiệm giúp thợ rèn học được nhiều điều”.

Ông Deguchi Haruaki 出口 治明 là hiệu trưởng của trường đại học APU (đại học châu Á Thái Bình Dương), ngôi trường có rất nhiều du học sinh trong đó có sinh viên Việt Nam theo học đã từng nói:

Ba thứ giúp nuôi dưỡng và làm trưởng thành con người chúng ta là: CON NGƯỜI, SÁCH, và NHỮNG CHUYẾN ĐI.

Deguchi Haruaki

Con người đó chính là sự gặp gỡ. Gặp được người tốt thì cho ta bài học hay. Gặp được người không tốt thì cho ta bài học để ta tránh không trở thành người như vậy. Sách là thứ tài sản kiến thức cô đặc, có khi nó hội tụ thành tựu cả một hành trình mấy chục năm cuộc đời của một tác giả. Sách là nguồn tài liệu được biên soạn công phu và giúp ta có cái nhìn hệ thống. Chi phí không tốn kém mà có thể thu được nhiều giá trị tuyệt vời. Điều cuối cùng là những chuyến đi. Mỗi chuyến đi bước ra khỏi khu vực ta đang ở giúp ta nhận thức được nhiều điều. Có những chuyến đi có mục đích, có những chuyến đi không mục đích, nhưng dù là chuyến đi nào đi chăng nữa đều đưa ta đến không ít hơn một điều mới mẻ.

Cá nhân thợ rèn ở Nhật đã lâu, đôi lúc cũng có những suy nghĩ cố hữu về Nhật Bản, ví dụ như Nhật Bản chỉ toàn nhà cao tầng, Nhật Bản có cuộc sống khá cá nhân ít giao tiếp, Nhật Bản là đất nước cô lập với thế giới bên ngoài… nhưng đó là những suy nghĩ được dựng nên trong thời gian thợ rèn sinh sống và làm việc tại những thành phố lớn như Tokyo hay Nagoya. Thực tế, qua những chuyến đi thợ rèn nhận thấy rằng Nhật Bản có những sắc màu vô cùng đa dạng và tươi mới. Bài hôm nay thợ rèn chia sẻ ba nơi thợ rèn đã đặt chân tới với những ấn tượng đọng lại sâu đậm hơn cả, đó là Hokkaido, Ishikawa, và Okinawa. Tình cờ đây cũng là ba nơi nằm ở đúng ba khu vực Bắc Trung Nam của Nhật.

1. Miền Bắc: Hokkaido 北海道- Trời Âu trên đất Nhật

Lần đầu thợ rèn đi Hokkaido vào năm 2018. Năm đó sau chuyến công tác bên Trung Quốc về, thợ rèn lấy được ngày nghỉ dài ngày và quyết định bay lên Hokkaido để khám phá vùng đất rộng nhất Nhật Bản và để thăm cả kohai cùng trường đang làm việc trên đó.

Thợ rèn vốn quen với Tokyo đông đúc, xô bồ, bận rộn và có phần mang tính chất công nghiệp. Vậy nên lần đặt chân tới Hokkaido đã khiến thợ rèn cảm thấy như mình đã đến một vùng đất thực sự không phải Nhật. Đất rộng, đường thẳng tăm tắp chạy xuyên qua những cánh đồng. Mùa hè còn có những quả đồi ngập tràn sắc màu của những cánh đồng hoa oải hương, hoa hướng dương, và các loại hoa ôn đới khác. Ai tới đây sẽ không quên được cảm giác ngồi trên một xích đu treo đung đưa từ chân đồi lên đến đỉnh đồi, vừa nghe những bản nhạc đồng quê của Âu Châu, vừa ngắm hoa nở lưng đồi, lên đến đỉnh đồi thì phóng tầm mắt xuống cả một vùng thung lũng bằng phẳng và bao quanh bởi những quả núi dài và đẹp. Thợ rèn lại cứ nghĩ như mình đang ở Hà Lan.

Đại học ở Hokkaido cũng khác. Trường to và ngập tràn bởi cây xanh. Trong trường có suối, có hồ, các hàng cây to và cổ kính trở thành điểm đến thăm quan mỗi dịp thu tới. Học sinh học ở đây cũng cảm thấy sung sướng vì sự yên bình và hoà mình vào thiên nhiên. Kiến trúc cũng có nét riêng bởi ngôi trường này có kiến trúc chịu ảnh hưởng của Mỹ. Thợ rèn tham quan đại học Hokkaido mà lại cứ nghĩ mình vừa đến thăm đại học Michigan của Mỹ.

Kiến trúc của Hokkaido cũng lạ lắm. Ở Nhật nếu ở đô thị thì đất không đủ nên người ta thường xây chung cư, những căn chung cư tuy hiện đại nhưng lại chẳng khác gì những cái hộp vuông. Còn khi về ngoại ô đến những vùng quê thì nhà một căn nhiều hơn. Những căn nhà này cũng được lợp ngói như ở Việt Nam. Điểm khác biệt là ngói thường có màu xám hoặc màu đen.

Hokkaido thì khác, Hokkaido có những căn nhà mái ngói đỏ, tường được xây bằng gạch đỏ. Nếu chịu khó quan sát có thể còn thấy những căn nhà có cả ống khói.

Sự khác biệt quá lớn này khiến thợ rèn bị ngợp khi đặt tới đây. Trong đầu thợ rèn ước gì ở Việt Nam mình có một Lâm Đồng hay một Sapa có sự tương đồng với Hokkaido của Nhật, mà ở đây có những khung cảnh tươi đẹp như Disneyland, nhưng không phải Disneyland của những trò chơi hiện đại mà là Disneyland của một khung cảnh nông nghiệp đẹp và thơ mộng như ở trời Âu.

2. Miền Trung: Ishikawa 石川 – Con người thân thiện và chất phác

Năm ba đại học thợ rèn có đăng ký tham gia trại hè Nhật Bản có tên là Japan Tents. Trại hè này có lẽ quy mô lớn nhất quy tụ hơn 100 sinh viên quốc tế đến từ hàng chục quốc gia trên khắp thế giới. Hồi đó trong chương trình của trại hè, thợ rèn cùng các bạn khác được tham gia vào chương trình Homestay sống và sinh hoạt tại gia đình người Nhật luôn. Thời gian ngắn dưới 1 tuần nhưng phần nào giúp thợ rèn hiểu hơn về cuộc sống của người dân ở vùng nông thôn trên đất Nhật.

Ishikawa nằm ở bờ tây của Nhật. Biển đẹp, hải sản ngon, rượu truyền thống cũng rất xịn do có gạo ngon và nguồn nước tốt. Hồi thợ rèn đi trải nghiệm là tại Nanao 七尾 một quận nằm ở phía bắc của tỉnh Ishikawa. Gia đình mà thợ rèn ở là một gia đình nông dân, nhưng không thuần nông cho lắm. Chỉ có hai ông bà lớn tuổi làm nông, còn các thành viên khác thì người làm y tá, người làm nhân viên văn phòng, người làm cảnh sát, người làm quản lý lữ quán.

Hồi đó thợ rèn và một bạn người Hungary được phân vào gia đình Yamane. Để chào mừng sinh viên tới homestay như tụi thợ rèn buổi tối hôm đó gia đình Yamane tổ chức tiệc thịt nướng ngoài trời, rồi mời những người hàng xóm tới. Họ tới đông lắm. Sau khi ăn uống no nê, mọi người lôi cây đàn 3 dây (samisen 三味線) ra đánh và hát với nhau, thợ rèn lại cứ nghĩ là mình đang về miền Tây nghe đờn ca tài tử. Cuối buổi mọi người cùng bắn pháo hoa tầm thấp. Bụng no và đã vui đủ, tối khuya ai về nhà nấy. Những ngày trải nghiệm ở vùng quê này thợ rèn còn được tham gia các lễ hội có sự tham gia của đông đủ các thế hệ, mọi người cùng nhau tập luyện, nhảy múa, khiêng kiệu hay chuẩn bị những quả bí ngô to, những món bánh mochi truyền thống.

Sau chuyến đi thợ rèn đã thấy được sự tương đồng về văn hoá của người nông dân Nhật với người Việt Nam, sự gắn kết tình làng nghĩa xóm cũng rất thân thiết chứ không chỉ là sự lạnh nhạt như cảm giác sống tại thành phố lớn mà thợ rèn đã nghĩ trước đây.

3. Miền Nam: Okinawa 沖縄- Phố Mỹ trên đất Nhật

Thợ rèn đã muốn đi Okinawa lâu lắm rồi. Vì miền bắc đã đi, miền trung và những tỉnh giữa giữa cũng đã đi kha khá, nhưng tỉnh cực nam của Nhật thì chưa một lần mò tới. Okinawa có thể gọi là một tỉnh nằm tách biệt hẳn với đất liền. Bay từ đất liền tới Okinawa cũng tầm từ 1~3 tiếng tuỳ nơi xuất phát. Tính ra từ Okinawa sang Đài Loan có khi gần hơn từ Okinawa về Tokyo.

Trong suy nghĩ của thợ rèn, Okinawa là một tỉnh “nhiệt đới”, đậm văn hoá của vương quốc Ryukyu 琉球王国 cổ, nhưng cũng xen lẫn sự hiện đại của Mỹ qua hình ảnh những chiếc áo chim cò và những điệu nhảy vui nhộn như tại Hawai.

Chuyến đi thợ rèn và đồng bọn chọn là vào cuối tháng 10, tức vào khoảng giữa thu của Nhật. Thời điểm đó thời tiết khá dễ chịu, nhiệt độ cũng khoảng trên 25 độ, ban ngày thì có thể lên 28~30 độ. Thời tiết thuận lợi nên thợ rèn và mọi người trong nhóm cũng có thăm khu phố Mỹ, thăm thành Syurijo, và đi lặn biển.

Điều đặc biệt là Okinawa có nhiều biển quảng cáo màu sắc, có nhiều biển viết tiếng Anh thay vì tiếng Nhật. Thi thoảng lại gặp khu căn cứ quân sự Mỹ. Các món ăn từ Mỹ khá là nhiều. Khách sạn nơi thợ rèn nghỉ nhìn sang là khu phố Mỹ tên là American Town. Buổi tối thực sự sầm uất, sặc sỡ sắc màu, các quán ăn, quán bar, nhộn nhịp và luôn có nhiều khuôn mặt của các vị khách tây. Không khí đẹp một cách hiện đại, dù nhộn nhịp nhưng vẫn thấy sự thư thái, dù có nét trẻ trung nhưng vẫn cảm nhận được sự thành thục trong nhịp điệu của nơi này. Người dân ở đây cũng rất thân thiện, đúng như cách mà ai đó đã từng nói với thợ rèn rằng càng đi về phía Nam sự thân thiện của người Nhật càng được tăng lên. Bù lại họ cũng có những sự lém lỉnh và xuề xoà một cách dễ thương nhất định. Thợ rèn lần đầu tới Okinawa nhưng khi nhìn ánh đèn, phố phường, những cây kiểng nhiệt đới và nhịp sống nhộn nhịp trong thanh thản thợ rèn không nghĩ mình đang ở Nhật, có lẽ nên nói đúng hơn là khu phố Nhật trên đất Mỹ.

Mỗi chuyến đi là một trải nghiệm. Thợ rèn không nhớ được hết những cảm xúc và khoảnh khắc của tất cả các chuyến đi nhưng điều mà thợ rèn có thể tự tin khẳng định đó là mỗi chuyến đi sẽ mang lại cho ta một tấm kính mới mẻ giúp ta không chỉ nhìn sự vật sự việc một cách sinh động hơn mà còn góp phần giúp ta xoá bỏ những định kiến chỉ được dựng bởi những suy nghĩ chắp vá.

Hành trình phía trước của thợ rèn còn 23 tỉnh thành nữa cần khám phá, cơ mà thợ rèn cũng sẽ lần lượt đặt chân tới.

Bạn nào đang ở Nhật và vô tình đọc được bài này hãy thử một lần du lịch tới những vùng đất mới, thợ rèn tin các bạn sẽ thấy được những điều thú vị nếu sẵn sàng giương cần ăng ten đón nhận những điều mới mẻ qua mỗi chuyến đi.

— By Thợ rèn —