Không phải là kết quả hay quy trình, đây mới là thứ quyết định việc hình thành thói quen – Identity

Ngày trước thợ rèn có đọc được một cuốn sách về chủ đề giáo dục tại đó có đặt một câu hỏi mà giờ thợ rèn vẫn ấn tượng. Câu hỏi này là như thế này: Bạn sẽ thưởng cho đứa trẻ khi chúng đạt điểm 10 hay thưởng cho đứa trẻ khi chúng đọc được một cuốn sách?

Câu trả lời tham khảo của cuốn sách đưa ra đó là thưởng cho đứa trẻ khi chúng đọc được một cuốn sách là cách làm tốt hơn thưởng cho đứa trẻ khi chúng được điểm 10. Chúng ta cùng phân tích một chút. Điểm 10 là một kết quả rất xuất sắc. Có thể đó là kết quả của một quá trình học tập cũng có thể là do đề bài không quá khó, cũng có thể là do đề thi trúng tủ hoặc một lý do thuyết phục nào khác. Còn việc đọc một cuốn sách có thể ví như quá trình thực hiện một việc gì đó. Cụ thể ở đây là quá trình học tập. Như vậy câu hỏi ở đầu bài có thể được viết lại là bạn sẽ thưởng cho đứa trẻ dựa trên kết quả hay dựa trên quá trình?

Cá nhân thợ rèn thời điểm đọc cuốn sách đó (cuốn sách 学力の経済学 – Tạm dịch là Học lực từ góc nhìn kinh tế của tác giả 中室 牧子 Nakamuro Makiko), thợ rèn thấy khá thuyết phục với cách diễn giải và những số liệu chứng minh bằng các nghiên cứu khoa học cụ thể. Nhìn từ trải nghiệm bản thân, thợ rèn cũng cảm nhận được rằng một quá trình đúng chắc chắn sẽ tạo ra được một kết quả tốt và bền vững. Trong khi đó một kết quả tốt chưa đảm bảo được kết quả đó sẽ được duy trì lâu dài và bền vững. Thợ rèn cũng đã áp dụng điều này vào việc tặng thưởng cho các cháu ở nhà. Thợ rèn có phần hào phóng hơn một chút đó là sẵn sàng thưởng cả hai, tức là các cháu mà đạt điểm tốt và hoàn thành một thử thách mà thợ rèn đưa ra thì sẽ đều được thưởng.

Nhưng liệu có câu trả lời nào tốt hơn? Thuyết phục hơn? Có các bạn ạ.

Bữa rồi khi nghe cuốn sách 複利で伸びる一つの習慣 (tạm dịch –Sự phát triển của một thói quen nhờ lợi suất kép–) trên ứng dụng Audible của Amazon, thợ rèn biết thêm một khái niệm đó là Identity. Cuốn sách này đưa ra một vòng tròn như phía dưới để giải thích cho câu hỏi “Để hình thành một thói quen chúng ta nên tập trung vào kết quả, quá trình hay identity?” Nếu câu trả lời là Identity thì đối với câu hỏi ở phần đầu bài có thể chúng ta sẽ có một câu trả lời thú vị hơn.

Trước hết thợ rèn sẽ giải thích từ khoá trong vòng tròn này nhé.

Trước hết đó là kết quả.

Kết quả là một thứ gì đó chúng ta có thể đong đếm được, là thành tích hay một cột mốc mà chúng ta đạt được so với mục tiêu được đặt ra. Điểm 10 cho bài kiểm tra, xuất bản một cuốn sách, vô địch một giải đấu có thể là ví dụ cụ thể cho từ khoá kết quả.

Tiếp theo ở vòng trong đó là quá trình.

Quá trình là phương pháp, hệ thống, cách thức thực hiện để đạt được kết quả. Ví dụ để đạt được điểm 10 thì cần phải đọc nhiều sách, làm nhiều bài tập…Để xuất bản một cuốn sách cần có quy trình và kết hợp với biên tập viên để lên nội dung, học tập và đào sâu chuyên môn, có được nét mới trong nội dung, thường xuyên viết lách để tăng khả năng câu từ. Vô địch một giải đấu của một vận động viên à? Để làm được điều này thì sẽ cần am hiểu luật chơi, có lộ trình tập luyện và chuẩn bị chu đáo, có huấn luyện viên tốt và bản thân có thói quen nỗ lực hàng ngày để bản thân tiến bộ…Những điều này có thể được xem là quá trình (process).

Còn vòng trong cùng là Identity.

Từ này thợ rèn chưa biết cách chuyển nghĩa như thế nào cho hợp lý, cơ mà có thể hiểu là tín niệm hay giá trị quan của một ai đó. Có thể hiểu identity giống như là một thứ để định nghĩa một ai đó, nói tới người đó người ta nhớ đến điều này, hoặc nói đến điều này người ta nhớ đến người đó. Ví dụ một đứa trẻ có identity là xuất sắc trong học tập, luôn đạt sự hoàn mỹ trong học tập, cẩn trọng đối với việc nhỏ và thông thái đối với việc khó. Hoặc đối với kết quả là viết được một cuốn sách, có thể người đó có identity là thích đọc và thích viết sách, thích quan sát, có trải nghiệm sâu sắc và có khả năng tổng hợp, diễn giải giữa cái trừu tượng và cái cụ thể. Còn đối với một vận động viên vô địch một giải đấu có thể identity của người này là người có sự nổ lực hơn người, dám khiêu chiến với bản thân và luôn mong muốn vượt qua những thử thách.

Từ ba khái niệm được kể trên chúng ta có thể dễ dàng nhận ra result là một kết quả nhất thời, process là một quy trình để có được kết quả ổn định và bền vững theo thời gian, còn identity là niềm tin để duy trì process và biến mọi thứ trở thành đương nhiên. Đối với một đứa trẻ có identity luôn cầu toàn trong học tập, cần trọng với việc nhỏ, thông thái với việc lớn thì việc đạt điểm tuyệt đối trong một kỳ thi không phải là chuyện quá khó khăn, đối với đứa trẻ như thế này việc chúng đạt được những điểm 10 và những thành tích xuất sắc khác cũng là vấn đề thời gian.

Bởi vậy thay vì thưởng cho đứa trẻ khi chúng được điểm 10 hay thưởng cho đứa trẻ khi chúng đọc xong một cuốn sách thợ rèn nghĩ chúng ta có thể hướng trọng tâm vào việc giúp đứa trẻ tiếp xúc với những identity tốt, hoặc định nghĩa cho đứa trẻ để chúng tin vào năng lực bản thân và để chúng có thể tự tin trở thành một người tuyệt vời.

Ở quê chị gái thợ rèn đôi khi nói đùa với các cháu rằng cháu ngố tàu như một cách bông đùa trong câu chuyện hằng ngày, nhưng sẽ thật nguy hiểm nếu những lời nói đùa đó theo thời gian sẽ làm cho đứa trẻ tin rằng mình ngố và khi nó trở thành identity thì sẽ dẫn đến những thói quen và hành động không được tốt. Thay vào đó nếu tin vào những điểm mạnh của đứa trẻ và nói quá lên một chút cũng không sao để cho đứa trẻ tự tin vào bản thân, và tạo ra những identity tốt cho chúng. Ví dụ khen đứa trẻ có sự tò mò khám phá, thay vì chỉ trích chúng nghịch ngợm thì có thể cho chúng biết đó là một tính cách tốt của một nhà phát minh. Thay vì kêu đứa trẻ tồ không lanh như những đứa trẻ khác thì có thể nhấn mạnh rằng chúng là một đứa trẻ thật thà sống thực với bản thân…

Thợ rèn viết đôi dòng ở trên liên quan đến chủ đề khen các cháu nhỏ tuy nhiên nếu mở rộng vòng tròn kia ra thì thợ rèn có thể áp dụng cho chính chúng ta khi mong muốn hình thành một thói quen tốt hay loại bỏ một thói quen xấu. Thay vì tập trung vào kết quả thì chúng ta hãy bắt đầu từ vòng trong cùng tức identity. Hỏi bản thân mình mình muốn trở thành người như thế nào, thay vì hỏi mình muốn đạt được điều gì? Nói quá hơn một chút thì là hãy quên đi mục tiêu, thay vào đó là nhắc nhở bản thân mình muốn trở thành người như thế nào. Thay vì tập trung vào việc phải đọc được 10 cuốn sách một tháng thì hãy tập trung vào identity của bản thân là một người đam mê đọc sách. Thay vì đặt mục tiêu hoàn thành cuộc chạy marathon trong mấy tháng tới thì hãy tập trung vào việc trở thành một runner.

—By Thợ rèn